Peter Sierksma

Alles wat is, luidde de eerstgenoemde titel in de rubriek Schrijver Leest die ik de afgelopen drie jaar met oneindig veel plezier voor AD Magazine maakte. Mooie titel van James Salter ook, waarmee Tommy Wieringa het bal opende. Na hem zouden nog 137 collega’s volgen en minimaal 650 titels de revue passeren tot Emma Curvers afgelopen zaterdag, 20 maart 2021, het laatste kaarsje lachend uitblies. 

Het aardige van alles was dat de rubriek niets anders beoogde dan aanzetten tot lezen. Natuurlijk, er waren spelbrekers. Auteurs die geen tijd hadden maar toch meededen en hun antwoorden plichtmatig op het laatste nippertje per mail toestuurden of, nadat ze niet goed hadden opgelet en verontwaardigd waren afgehaakt, het format in een ander blad belachelijk maakten: hoe dom het AD wel niet kon zijn! En echt waar, er was zelfs iemand die niet bestond en die – onbereikbaar wonend in een ver land – het werk aan haar ghostwriter en uitgever overliet. Maar hoera, dat waren uitzonderingen.

De meesten schrijvers lieten zich wel vrolijk bellen en kwamen als je even doorvroeg met dierbare herinneringen op de proppen: ieder jeugdboek altijd weer een avontuur! Ook wisten ze vaak nog heel goed hoe bepaalde woorden, zinnen en hoofdstukken variërend van Jane Austen tot Joost Zwagerman hen hadden geraakt. 

Het liefst zou ik hier uit pure dankbaarheid de namen van alle betrokken schrijvers nog eens willen noemen, maar dat is bij nader inzien toch wat overdreven. Rest een ingetogen say hello voor de gratis wijze lessen over het gedrag van soorten, mensen, dieren die ik kreeg van bijvoorbeeld Astrid Roemer en Bibi Dumon Tak en een niet minder voorzichtig wave goodbye na de broodnodige lach, die bij het lezen nooit ontbreken mag. Zo heb ik aan de lijn nooit eerder zo gegiecheld dan met de aanvankelijk behoorlijk chagrijnige Alfred Birney, die pas ontdooide nadat hij de gouden acrobatiek van de gebroeders Tielman met hun swingende gitaren tot leven had gebracht en bleef ik even sprakeloos als verbijsterd achter toen Kees van Kooten, nadat een eerste versie als gevolg van een onverklaarbaar duaal digibetisch onvermogen plots verdwenen was, zo, hup, uit het hoofd een tweede versie van zijn Schrijver Leest door de telefoon dicteerde. Dertien was ik, Groot Dictee. Pennen klaar? Beginnen maar! ‘Ik vind dat je bij het voorlezen van kinderen de tijd moet nemen om woorden die ze niet begrijpen uit te leggen: “Wat betekent verknocht, papa?” Rustig verklaren, dan vergeten zij zo’n woord nooit meer. Toen zij een jaar of 8 was, las ik mijn dochter Kim Villa des Roses van Willem Elsschot voor, al heb ik de tragische dood van het aapje Chico omzeild.’

Bedankt dus beste lezers, schrijvers, uitgevers en collega-redacteuren. Wat blijft komt nooit terug of, zoals ik altijd weer merk voor ik voor closing time de stad verlaat: everytime is reading time!

Met de nieuwe wielerkalender voor me, probeerde ik mijn kansen voor de klassiekers in het najaar zo goed mogelijk in te schatten. Het eerste wat me opviel was Milaan San Remo, de Primavera die voor een keer als de Autunno door het leven moest gaan. Daar zou, met de Tour in het vooruitzicht, de concurrentie wel eens pittig kunnen zijn. Meer kans zag ik daarom in Luik Bastenaken Luik, de Amstel Gold Race en Vlaanderens Mooiste die gereden werden tijdens de Giro, zodat ik van de meeste Italiaanse rivalen verlost leek, net als van gerenommeerde ronderenners als Bernal, Froome en Dumoulin. Nog beter waren echter de vooruitzichten op Parijs Roubaix. Die vond plaats tijdens de Vuelta op 25 oktober, het uitgelezen moment nu alle favorieten of afwezig (Wout van Aert verplicht in Spanje) of uitgeblust van een jaar vol uitgestelde spanning (Evenepoel als onmogelijke nieuwe Eddy) de pijp aan Maarten hadden gegeven.

Zo startte ik op de steentjes in Compiègne met uitsluitend Matthieu van der Poel en Niki Terpstra als naaste concurrenten. Het begon lekker, want Niki is geen man van de herfst, zo liet hij op strook negen weten. Verder rijdend met Matthieu in mijn wiel, maakte deze op de elfde plots een aardig grapje: ‘Weet je nog hoe ik de Gold Race won?’

Natuurlijk wist ik dat, maar zonder mijn antwoord af te wachten, vervolgde hij dat hij ook dit keer van plan was te winnen na een lange inhaalrace: ‘Ga maar. Ik zie je wel bij de streep.’

Ik wist niet wat me overkwam en had het gevoel dat ik, zo, lekker peddelend met een waterig zonnetje door de akkers en de velden, in een keer van het najaar naar het voorjaar werd gekatapulteerd. En toen gebeurd het. Op de zware stroken bij het bos van Wallers doemden er vier schimmen uit vervlogen jaren op. Daar reden ze, Cancellara en Boonen, samen met Hincapie en Knaven in hun kielzog. Oude kanonnen die oogden alsof ze ooit door onvermoede krachten werden voortgedreven. Ik haalde ze met een tussensprintje bij en vroeg wat ze van plan waren. Waarop Knaven iets mompelde waaruit ik op kon maken dat het voor dit kwartet niet meer dan een serieuze seniorentraining was. Dus kwam ik alleen het bos uit en spoedde mij de laatste fase in. Ter hoogte van Carrefour de l’Arbre leek het wel of de lente me nu echt te pakken had. Het begon te regenen en als was het een déjà vu, ontwaarde ik plotseling Hennie Kuiper in z’n eentje. Blijkbaar had ik Duclos-Lasalle en Moser over het hoofd gezien, want toen ik hem bij Hem bijna had ingehaald, zag ik hoe hij lek reed en wanhopig handenklappend in de berm belandde. Even overwoog ik een handtekening maar met nog slechts enkele kilometers voor de boeg besloot ik mijn ultieme kans te wagen, zeker toen ik uit de ploegleiderswagen vernam dat Van der Poel ergens bij Orchies in de modder was blijven steken. Ik vrat de laatste kasseien op als waren het aardappels, maar net toen het weer droog werd en de wind vlak voor Roubaix ging liggen zag ik, stoempend in de straten nabij de wielerbaan, nog twee truien voor me. Truien in de luwte die ik zelf gedragen had, maar nu werkend als kleurrijke lappen op een jonge stier. Zo draaide ik de baan op, de riempjes van mijn toeclips aantrekkend, klaar voor een sprint zonder publiek op weg naar een uitslag die niemand dat seizoen ooit heeft gezien.

Meer dan aan de vrolijke beelden die wij aan de autoloze zondag van 1974 hebben overgehouden, doen de lege straten ons nu aan onheil denken. Aan de mogelijke ellende die ons nog te wachten staat. ‘Unheimisch’ benadrukte gistermiddag nog een wildvreemde mevrouw toen we elkaar passeerden op het brede trottoir van een normaal gesproken drukke winkelstraat. Ze keek me erbij aan alsof de leegte op het punt stond haar en haar hondje naar de strot te vliegen.

Bij al die lege straten kan ik het niet laten met mijn gedachten uit te wijken naar New York. Naar de sfeer van die keer dat ik de stad hartje zomer bezocht. Het was zo warm dat niemand zich voor zessen op straat begaf.

In de verzengende hitte neuriede ik die dag, dat weet ik nog, ‘The Only Living Boy In New York’ van Simon & Garfunkel. En nu klinkt me dat wervelende refrein vol vervreemding weer als een echo in de oren:

Half of the time we’re gone
But we don’t  know where,
And we don’t know where.

Een onheilspellende tekst waarbij ik nu niet enkel Manhattan en Queens voor me zie, maar vooral die ene dame met dat hondje. En dat terwijl de klanken van de song zo zacht lieflijk weemoedig zijn.

Nu wij meer dan anders op onszelf worden teruggeworpen, zoeken we warmte en troost bij liedjes, gedichten en beertjes.

Vorige week kreeg ik van een oud-collega opeens een kettingmail waarin me gevraagd werd een gedicht op te zoeken en dat naar tien nieuwe mensen te sturen zodat de troost zich als een antivirus zo spoedig mogelijk zou verspreiden.

Ik hou daar niet zo van. Hoe mooi ook, er gaat iets dwingends van uit, want als je niet mee doet ben je meteen ook spelbreker. Ik stuurde mijn oud-collega daarom een persoonlijk mailtje terug om hem te vertellen dat ik hem graag een gedicht toestuurde, maar dan toegepast op de band die wij lange tijd met elkaar deelden.

Ik kreeg geen antwoord meer.

De lang geleden overleden Utrechtse kunsthistoricus Gerard Brom (1882-1959) schreef ooit in zijn dagboek ‘omdat ik alleen ben kan ik voor veel mensen schrijven.’

Ach, dat ene prachtige zinnetje! Hoewel vrijwel niemand hem nog kent, heef hij er voor mij werelden mee geopend.  Zo denk ik dankzij hem nu zomaar aan al die vele beertjes Pippeloentje die ik voor de ramen in de omtrek zie:

al die beertjes Pippeloentje, die
‘niet wandelen in ’t plantsoentje,
niet steppen op een stepje
of scheppen met een schepje… ‘

maar gelukkig, rekenen en schrijven mogen ze juist weer wel 😉

Anderhalve meter. We zullen het nooit meer vergeten. Alleen en samen.  Houd afstand!

Als ik, fietsend naar kantoor,  de lichtborden zie, eerst in het park en even verderop bij een druk kruispunt, een sluisje en een brug, ben ik me er steeds van bewust. Dan zie ik weer de scene voor me met daarin het mooiste en tegelijkertijd ook eenzaamste zinnetje uit de filmgeschiedenis. Het komt uit de film Tucker van Francis Ford Coppola en wordt uitgesproken door Katz, de rechterhand van Preston Tucker, die in de jaren veertig de zuinigste en veiligste auto ter wereld bedacht: de Tucker.

Eerder dan Tucker (gespeeld door een nog jonge Jeff Bridges) ziet Katz dat zijn compagnon  het niet zal redden tegen de macht van Ford en General Motors die, de klasse van het nieuwe voertuig erkennend, That New Kid On The Block een kopje kleiner willen maken. Katz waarschuwt, maar vindt geen gehoor en vertrekt. ‘Waarom?’, vraagt Tucker radeloos. En dan komt het: ‘My mother always told me, don’t come too close to people.’ En dan volgt de uitleg: nader mensen nooit te dicht, in welke omstandigheid dan ook – want voor je het weet word je niet alleen meegesleurd in hun dromen maar raak je ook besmet met al hun ellende.

En ja, dan is zelfs anderhalve meter niet genoeg.